Haiku edebiyattır
Masaoka Shiki
modern Haiku’nun kurucusu 1867-1902
unutturdu bak
kavun çalmayı bile
soğuyan hava
Masaoka Shiki
sokak lambası
her gece yalnız kalır
yalnız ve aydınlık
Toiku
güm güm çalındı kapım
açtım baktım ki
yalnızlığımmış
Cemal Süreya
ağaçlar
kulak kabartmışlar
dolunayı dinliyorlar
Oruç Aruoba
Gemlik’e doğru
denizi göreceksin
sakın şaşırma
Orhan Veli Kanık
yaprak düşüyor,
kalbimi tutuyorum
Eylül, bir kadın?
Kadir Aydemir
bütün günü gökyüzüne bakarak geçirdim
gökyüzünde yalnız
gökyüzü vardı
Turgut Uyar
düşünme
arzu et sade
bak böcekler de öyle yapıyor
Orhan Veli Kanık
Haiku ne ki?
Haiku Japonca eğlenceli dize demek.
Haiku tüm dünyada tanınan, yaklaşık 500 yıllık bir Japon edebiyatı sanatı.
Haiku dünyanın en kısa şiir biçimi.
Haiku, Zen felsefesinden doğan Wabi-Sabi anlayışının şiirdeki yansıması, yani iddiasız ve yalın; farkındalık, sürpriz ve şaşkınlık içeriyor.
Haikuda bir anlık duygu aktarımı söz konusu.
Haikuda bir durum/olay şu anda oluyormuş gibi ifade ediliyor.
Haikuların, yüzeyde basit imgeler gibi görünen fakat yoğun bir derinliğe sahip bir felsefesi var.
Haikularda duygudan bahsedilmiyor ama kullanılan sözcükler duyguları temsil ediyor.
Haiku genellikle sembollerin kullanıldığı, şairin düşüncelerini sembollerin arkasında gizlediği, mevsimleri belirttiği sanat.
Japon haiku şairlerinin şiirleri üç dize ve 17 heceden oluşuyor. Şair bu heceleri 5-7-5 ölçüsüyle dizelere dağıtıyor.
Türkler haikuya çok da yabancı değil; mânilerde olduğu gibi kısa ve damardan ifade ediliyor derin anlamlar.
Tarihin beğenerek andığı insanlar, daima dönüm noktalarında bulunanlardır der Orhan Veli Kanık. Kendisi şiirde elde etmek istediği yeni tarzı haikuda bulur. Dize ve hece kurallarından ziyade haikunun yalınlık ve duruluk gibi özelliklerinden istifade eder:
Ne kadar severim o insanları
o insanlar ki renkli, silik
dünyasında çıkartmaların
tavuklar, tavşanlar ve köpeklerle beraber
yaşayan insanlara benzer
Orhan Veli Kanık
İnsanlar, 1937, Varlık’ta yayımlanmış ilk haiku şiiri
Orhan Veli Kanık dışında, İlhan Berk, Oruç Aruoba, Oktay Rıfat, Melih Cevdet Anday, haikudan etkilenmiş ünlü şairlerimizden bazıları.
Okan Haluk Akbay’ın Japon Haiku Seçkisi ve öğretmen Şengül Karaca’nın öğrencilerinin şiirlerinden oluşan Haiku adlı şiir kitabı, bu eğlenceli ve sürprizlerle dolu şiir türü ile ilgili kitaplardan aklıma ilk gelenler.
Benden bir haiku şiiri ile sonlandırayım yazımı:
yahu,
kestane kokusunda,
çikolata tadında,
yağmur damlasında,
ne işin var senin
Nevin Tali Ölçer
