‘Yeni yıl yeni ben’ diye başlayan bir çok niyet, temenni aslında eskilerden kurtulma ile başlar. Her ne kadar biz konfor alanımızdan ve işimize yaramasa bile eski alışkanlıklardan kurtulma konusunda gönüllü olmasak da. O yüzden de yıl sonu geldiğinde hala eski ben ile yola devam ettiğimizi farkına varırız.
Bu bir yeni alışkanlık yazısı değil. Tarih boyu, farklı kültürlerde yer etmiş bir temizlik ve sosyalleşme ritüeli hatırlatması.
Uzun zaman sonra ilk defa, yeni yılın ilk haftasında modern bir hamam tecrübesi yaşadım. Ne kadar iyi geldiğini anlatamam. Eski yılın tüm fiziksel, ruhsal ve duygusal kirini bırakıp, arınmış, bebek gibi çıktım. İçerideyken çocukluğumu da hatırladım tabii. Anneannem (mamam), annem, teyzem ve ailenin kadınları ve kadın arkadaşları ile gittiğimiz Beşiktaş ve Ortaköy hamamlarını hayal meyal hatırladım. Ama en çok da hamam çıkışı içtiğimiz gazozları… Bu sefer çörçil içtim: Soda ,limon ve tuz
Bugünlerde daha çok turistlerin ilgisini çeken hamam kültürü, yüzyıllar boyunca çeşitli medeniyetlerde hem temizlik hem de sosyal bir aktivite olarak yerini korumuş önemli bir gelenektir. Özellikle Osmanlı döneminde çok önem kazanan hamamlar, sadece beden temizliğinin değil aynı zamanda toplumsal bağların kuvvetlendiği, günlük hayatın stresiyle başa çıkıldığı ve hatta bazen özel kutlamaların yapıldığı mekanlar olmuştur.
Biraz da Tarih
Hamam kültürü, kökenlerini Roma ve Bizans imparatorluklarının termal banyolarından alır. Antik Roma’da “thermae” olarak adlandırılan bu yapılar, sadece bir temizlik alanı değil, aynı zamanda felsefi tartışmalara ev sahipliği yapan sosyal merkezlerdi. Ülkemizde birçok antik kent ziyaretinde bu kalıntılara rastlarken, 2024 Şubat ayında yaptığım Bath İngiltere ziyaretinde, canlı müze konsepti ile renove edilmiş, şehre ismini veren termal banyoları yani hamamları gezerken aslında ne kadar global bir ritüel olduğunu bir kere daha anladım. Bir peştemal, sıcak , soğuk su havuzları ve sosyalleşme.
Boşuna ‘SU’ hayattır demiyoruz. Su, fiziksel, manevi, duygusal, zihinsel, çevresel, entellektüel, finansal ve sosyal boyutlarda yıllar boyunca bizi bir araya getirmiş. Bütünsel esenlik için vazgeçilmez. (Konuyu esenliğe ne zaman bağlayacağım diye bekleyenleri hayal kırıklığına uğratmayayım)
Osmanlı Hamamı: Mimarisi ve Ritüelleri
Osmanlılar bu geleneği benimsedi ve geliştirerek şıklık, zarafet ve mimari güzelliği bir araya getiren hamamlar inşa etti. Osmanlı hamamlarının tasarımında genellikle üç ana bölüm bulunur: soyunmalık (camekân), yıkanmalık (sıcaklık) ve ılıklık. Bu yapılarda kullanılan kubbeli mimari, sesi ve buharı en iyi şekilde yansıtarak çevreye huzur veren bir atmosfer yaratır. Hamam ritüelleri, soyunma bölümünde başlar ve kül ve kese gibi geleneksel malzemelerin kullanıldığı banyo seanslarıyla devam eder. Sadece fiziksel temizliğe değil, aynı zamanda zihinsel dinginliğe de katkı sağlayan bu deneyim, genellikle kese, sabunlama ve masaj gibi uygulamalarla tamamlanır.
Sosyalleşme Mekanı Olarak Hamamlar
Hamamlar tarih boyunca özellikle kadınlar için sosyalleşme mekanları olmuştur. Kadınlar burada sadece temizlik yapmaz; evlilik öncesi gelin hamamları, doğumdan sonra bebek hamamı gibi özel etkinliklerle toplumsal yaşamın önemli anlarını kutlarlardı. Erkekler ise genellikle hamamı ticari görüşmeler veya dost toplantıları için kullanırlardı.
Günümüzde Hamam Kültürü
Bugün modern SPA merkezleri ve termal oteller, hamam deneyimini daha lüks ve bireysel hale getirirken geleneksel hamamlar hala popülerliğini korumakta. Özellikle turistlerin ilgisini çeken bu mekanlar, Osmanlı kültürüne tanıklık etmek isteyenler için unutulmaz bir deneyim sunuyor. Geleneksel kürler, aromatik sabunlar ve otantik ortam, hamamın yüzyıllar öncesine dayanan ruhunu günümüzde de yaşatıyor. Bu arada hamamın faydalarına değinmezsem olmaz:
Bebek gibi çıktım demiştim yazının başında.
– Kasları rahatlatma ve stresi azaltma,
-Ciltteki ölü derileri arındırma,
-Kan dolaşımını hızlandırma,
-Solunum yollarını rahatlatarak detoks etkisi yaratma gibi
özellikleri ile neden daha fazla gitmediğimi sorguladım..
Her ne kadar modern bir hamam deneyimi ile hamamlara geri dönsem de , tarihi bir hamamda bu eşsiz kültüre tanıklık etmek, zamansız bir yolculuğun kapısını aralamak gibi. En kısa zamanda bunu da deneyim çantama ekleyeceğim.
Bu bir 2025 kendin için harika bir şey yap tavsiyesidir.
