Ah
Lou Andreas Salomé
Sen neymişsin!
Salome, Zürih’te teoloji, felsefe ve sanat tarihi okudu. Entelektüel ve akıllı olmasının yanı sıra, narsist ve feminist karakteriyle de bilinen güzel kadın, 1800’lerin 2. yarısında hemen hemen tüm ünlü düşünürleri kendine hayran bıraktı. Yakından tanıdığımız, okuduğumuz, bildiğimiz Nietzsche, Freud ve Rilke gibi isimler ona karşı konulamaz bir aşk besledi.
Freud kendisinden şöyle söz eder: Korkunç bir zeka… Onun yanına yaklaşan herkes, varlığının samimiyetinden ve uyumundan çok güçlü bir biçimde etkilenirdi; kadınlara özgü zaafların hiçbirinin hatta insani zaafların bile çoğunun onda bulunmadığını, yaşamı boyunca bunları aşmış olduğunu fark ederdi.
1882 yılında Friedrich Nietzsche ile tanıştı. Birlikte toplumu, kültürü, dinleri tartışıyorlardı. Salome’un özgür ruhu, güzelliği ve fikirleri Nietzsche’yi ona aşık etmiş fakat Nietzsche’nin aşkı platonik düzeyde kalmıştı. O dönemde 37 yaşında olan tarihin en karamsar filozofu, insanlığı büyük acılara sürükleyen zevklerden uzak durması gerektiğini savunan öğretilerden kurtulmaya çalışıyor, geç de olsa hayatında ilk defa mutluluğa yakın hissediyordu kendini; ancak Salomé Nietzsche’nin evlilik teklifini de reddetmişti.
Belki de Nietzsche’yi, Nietzsche Ağladığında adlı romanda bir kadın düşmanı olarak okumamıza neden olan en önemli etkenlerden biri de Lou Andreas Salomé idi.
Aşkına karşılık alamamak ve evlilik teklifinin reddedilmesi Nietzsche’yi derin acılara sürükledi. Onun derin acıları bugün okuduğumuz bazı muhteşem eserlere ilham kaynağı oldu… İrvin Yalom’un Nietzche Ağladığında ve Lance Olsen’in Nietzsche’nin Öpücükleri adlı romanları bunlardan bazılarıdır.
Lou Andreas Salome evlilik karşıtlığını, “Kesinlikle kendi hayatımı yaşayabilirim. Ve ne olursa olsun bunu yapacağım. Böyle davranarak hiçbir ilkeyi temsil etmiyorum ama çok daha güzel, benim içimde olan bir şeyi, tamamen yaşamın sıcaklığı olan, neşe dolu ve kaçıp gitmeye çalışan bir şeyi temsil ediyorum” diyerek savunuyordu.
Nietzsche’nin, Lou Salome’ye kendisiyle “neden” evlenmesi gerektiği ile alakalı dokuz maddeden oluşan mektubunu birlikte okuyalım:
Sevgili Lou,
İşte evlenmemizin gerekliliği konusunda inandığım on sebep:
- Sana iki kez teklif ettiğimi ve senin her seferinde reddettiğini biliyorum, ama üçüncü defanın çekiciliğini inkar edemem.
- Sen ilk kadın psikanalistsin ve buna çok saygı duyuyorum.
- Freud ile iyi anlaşıyorsun, diğer arkadaşlarımla da çok iyi anlaşacağına eminim.
- Kadınların erotik doğaları ve cinsel farklılığın ekonomiden daha derin bir şekilde nasıl çalıştığına dair yazıları seviyorsun. Ben de çok ilgiliyim ve erotik olan her şeyden haz alırım.
- İkimiz de büyük birer Ibsen hayranıyız.
- Her zaman güzel kokuyorsun.
- Çocuksu merakını ve pütürlü cildini seviyorum.
- İkimiz de aklı eleştirmek ve nesnel gerçeği reddetmek için bir tutku paylaşıyoruz.
- Yalnızım!
Onuncu maddeyi sadece Salome biliyormuş…
Oktay Valunya
