Günümüzde İstanbul’un Beşiktaş semtinde misafirlerini ağırlayan Deniz Müzesi bugünkü yerine yerleşmeden önce bir çok bölgeyi gezmiştir. İlk olarak İstanbul’da Tersane-i Amire yapılanmasındaki Mayın Müfreze Komutanlığı bölgesinde Müze ve Kütüphane İdaresi adı altında kurulmuştur. Müzenin ikinci durağı ise Kasımpaşa’daki Nakkaşhane binası olmuştur. Burada ismi Bahriye Müzesi Müdürlüğü’ne dönüşmüştür.
İkinci dünya savaşıyla birlikte müzenin içerikleri koruma amacıyla Anadolu’nun muhtelif kentlerine dağıtılmış olsa da en önemli kısımları Ankara’ya nakledildi. Savaş tehdidinin ortadan kalkmasıyla da eserler Kasımpaşa’daki eski Divanhane binasına geçirildi. Son olarak 1961 Beşiktaş sahilinde ilk defa müstakil bir binaya sahip olmuş ve Deniz Müzesi ve Arşivi Müdürlüğü adını almıştır.
Galeriler ve Sergi Salonları
Yaklaşık 20.00 tane eserin bulunduğu müzenin ana sergi salonu üç katlıdır. Denizcilik tarihimizde önem arz eden isimlerin büstleri ile bizi karşılayan müzeyi gezmeye tarihi kayıklar galerisi ile başlıyorsunuz. Ardından ise Osmanlı dönemi donanması, Cumhuriyet dönemi donanması, Atatürk’ün eşyaları, tarihi dalgıç malzemeleri gibi farklı niteliklerde sergi salonları geliyor.
Tarihi Kayıklar Galerisi
Osmanlı döneminde İstanbul’un bir köşesinden diğer köşesine insan ve eşya taşıması yapan kayıklar; görüntüsüne, şatafatına ve üzerinde bulundurduğu simgelere, renklere göre bir hiyerarşiyle beraber kayığın kime ait olabileceğini simgelerdi. İşte bu galeride de hiyerarşinin en tepesinde bulunan padişaha ve hanedana ait kayıklar sergilenmektedir. Galeride en çok ilgi çeken unsur tarihi kadırgadır.
Çektiri (kürekli ve yelkenli) türünden günümüze kadar yaşayabilen tarihi kadırga bu tipteki dünyanın en eski kadırgasıdır. Bahsi geçen kadırga apayrı bir yazıya bile konu olabilecek kapsamdadır. Bundan dolayı da kadırgayı bir kenara bırakıp galerinin diğer eslerini anlatmaya koyuluyorum. Galeride Sultan Abdülaziz, Sultan Reşad gibi padişahların dönemlerine ait birçok saltanat kayığı bulunur, ancak bunların dışında bir de milli mücadele döneminde kullanılan İnebolu kayığı sergilenir.
Ayrıca gemilerin baş ve kıç kısımlarındaki armalara örneklerin de olduğu bu kısımda Sultan Abdülmecid’in Tersane’de yapılan bahriye sınavlarına katılmasıyla beraber başlayan padişahların Bahriye Mektebi sınavlarına katılma geleneğinde oturdukları taht da sergilenir.
Atatürk Sergi Salonu
Bu salonda Atatürk’ün çeşitli deniz seyehatlerınde kullandığı özel eşyaları ve Atatürk’ün kullandığı gemilerden birindeki odası vardır. Oda gemiden özel olarak ayrılmış ve Atatürk Sergi Salonu’na yerleştirilmiştir. Odanın içerisine girmek yasaktır, dışarıdan plastik bir bölme ile gözlemlenebilir.
Tarihi Dalgıç Malzemeleri Sergisi
Su sesi ile insanları karşılayan bu salon deniz ve su altı tutkusuyla meşhur Jeff Hakko’nun Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na bağışladığı eserlerden oluşmaktadır.
Şimdiye kadar bahsettiğim eserler dışında Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine ait deniz materyalleri, günümüze kadar olan bahriye kıyafetleri, gemilerde kullanılan çeşitli unsurlar, Barbaros Hayreddin Paşa’nın sancağı gibi bambaşka eserler de bulunur. Sözün kısası global öneme sahip olan müze bu yazıya sığamayacak kadar kapsamlıdır. Eğer bu yazıyla sizlerde en ufak bir ilgi uyandırabildiysem daha fazlasını araştırmanızı hatta gidip gezerek bizatihi deneyimlemenizi öneririm.
Büşra Durmuş
