Yeni yıla çok az bir zaman kaldı. Büyük ihtimal birçoğumuz yeni yıla ilişkin planlar yaparken bir yandan da bu planları kayıt edeceğimiz, planlarımızın zamanlamasını tutturmak için bakacağımız ajanda ve takvim arayışına girdik.
Her ne kadar teknolojiyle iç içe yaşanan bir çağda olsak da, cep telefonlarımızda ve bilgisayarlarımızda bir tıkla ulaştığımız takvim uygulamaları elimizin altında bulunsa da masa üstü ve duvar takvimleri hala vazgeçilmezlerimiz arasında yer alıyor. Yeni yılda da değişik vesilelerle bu takvimlerle karşılaşacağız.
Bu yazımda sizlerle Almanya gezim sırasında Pulheim kasabasındaki bir kitapçıda denk geldiğim bir 2020 yılı takvimini paylaşmak istedim. Bizdeki kırtasiye ve kitapçılardan farklı olarak Almanya’da gezip gördüğüm kitapçılarda kitaplar kadar, defter, ajanda, takvim seçeneklerinin yer aldığı kırtasiye bölümünün de çok çeşitli olmasıydı. Bir diğer farklı bulduğum nokta ise 2020’ye henüz altı ay varken erken basılan ajanda ve takvimlerin varlığıydı. Merak edip birkaç tanesini karıştırdım. Der Literatur Kalender 2020 aralarında en çok ilgimi çeken oldu. Almancam olmasa da şöyle bir elime alıp ön ve arka kapağını incelemek istedim. Beni bekleyen sürpriz ise arka kapaktaydı.
Aziz Nesin’li Edebiyat Takvimi
“Varolmanın Mutluluğu ve Acısı, Edebiyat Dünyasından Resim ve Metinlerle” sözleriyle yayınlanan bir çeşit edebiyatçı harmanı diyebileceğimiz Edebiyat Takvimi 2020’nin sürprizi, 6 Temmuz 1995’te kaybettiğimiz yazarımız Aziz Nesin’e de yer verilmiş olmasıydı. Bu karşılaşmadan ziyadesiyle mutlu oldum. Takvimde her ayın bir haftası o hafta aramızdan ayrılmış olan dünya edebiyatından bir edebiyatçıya ayrılmış. Ayrıca her günün altında da o gün vefat etmiş olan dünya edebiyatının önemli yazarlarının isimleri yer alıyor. Temmuz ayının ilk haftasının kapağı ise 6 Temmuz’da kaybettiğimiz mizah yazarımız Aziz Nesin’e ayrılmış. Yazarımızın gençlik fotoğrafının hemen yanında annesine ithaf ettiği şiiri ve şu kısa biyografisine yer veriliyor.
“Ama böyle gitmeyecek” Türk mizahçı (hicivci) Aziz Nesin’in (1915-1995) annesine yaptığı ithafın son satırı değil. Aynı zamanda bu alıntının yapıldığı otobiyografisinin de başlığı. Yeni ve modern bir toplum için verdiği mücadeleden dolayı bir süre hapis yattı.”
Takvim tanıtım yazısında da belirtildiği gibi takvim adeta “Duvarda Asılı bir Dünya Edebiyatı Antolojisi” gibi. “New Yorklu Yahudi ayakkabı satıcısının kızı Lillian Hellman, mutlu bir şekilde incir ağacına oturmuş ve okuyor. Boris Pasternak Gürcü avantgard şair Paolo Jaschwili‘nin yasını tutuyor. Miltonların varisi Nancy Cunard siyahların acılarını anlatan bir antoloji yazıyor. Agatha Christie kendinden 16 yaş genç kocası ile Dalmaçya sahillerinde yelkenli ile açılmış. Urdu şair Saadat Hasan Hindistan’ın ayrılmasını anlatıyor. Leonard Cohen Federico García Lorca‘yı keşfediyor ve “Daha karanlık istiyorsan ateşi söndür”ü söylüyor, ve Amos Oz neşeyle Hulda kibbutzunda koşuyor…”
Yayınevinin her yıl hazırladığı takvimlerde olduğu gibi bu takvimde de olağanüstü fotoğraflar, detaylı metinlerin yanı sıra fotoğraf bilgileri ve kısa biyografilere yer verilmiş. Böylelikle edebiyatseverler için bir yandan tanıdığı bildiği yazarların farklı metinleriyle karşılaşma şansı sunarken, daha önce hiç karşılaşmadığı yazarlarla da tanışma şansı veren ilham verici bir haftalık yoldaş.
Şimdi benim de duvarımda asılı bu ‘dünya edebiyatı antolojisi”. Elisabeth Raabe’nin derlediği, Max Bartholl’un tasarladığı Stuttgart Grafik Kulübü’nün verdiği Gregor Takvim Ödülünü kazanan takvim, toplam 60 sayfadan oluşuyor. Yaklaşık 55 fotoğraf ve canlandırma yer alıyor.
Almanya’da basılan Edebiyat Takvimi 2020, farklı zamanlarda farklı coğrafyalarda yaşamış 48 edebiyatçıyı sayfalarına taşıyarak uluslararası edebiyatın tüm çeşitliliğini gözler önüne seriyor ve zamanı, sınırları aşan, tanınmış/tanınmamış yazarları bir araya getiriyor.
Yüzyıllar boyunca farklı zamanlarda farklı coğrafyalarda değişik amaçlarla hazırlanan takvim, günümüzde bir standarda kavuşmuş olsa da halen dünyanın her yerindeki her insan için ayrı işliyor.
Hepimizin kendi zamanımızı kendimizce yaşadığımız edebiyatla dopdolu, mutlu bir yıl dilerim.
Kaynakça:
1-https://tr.wikipedia.org/wiki/Takvim
2- https://www.edition-momente.com/
https://www.graphischer-klub-stuttgart.de/portfolio-item/der-literatur-kalender-2020/?lang=en
Almancadan çeviri: Simla Yerlikaya, takvim tanıtım yazısı
Melek Orman, Aziz Nesin’in biyografisi
Aziz Nesin’in Edebiyat Takvimi 2020’de (Der Literatür Kalender 2020) yer alan şiiri.
Annemin Anısına
Bütün anneler annelerin en güzeli,
Sen, en güzellerin güzeli.
Onüçünde evlendin,
Onbeşinde beni doğurdun,
Yirmialtı yaşındaydın,
Yaşamadan öldün.
Sevgi taşan bu yüreği sana borçluyum.
Bir resmin bile yok bende,
Fotoğraf çektirmek günahtı.
Ne sinema seyrettin, ne tiyatro.
Elektrik, havagazı, su, soba
Ve karyola bile yoktu evinde.
Denize giremedin,
Okuma yazma bilmedin.
Güzel gözlerin,
Kara peçenin arkasından baktı dünyaya.
Yirmialtı yaşındayken
Yaşamadan öldün.
Anneler artık yaşamadan ölmeyecek,
Böyle gelmiş,
Ama böyle gitmeyecek.
1965, “Taşkent- Moskova Yolu. Uçakta”-
Aziz Nesin
(1915 – 995 )
Bütün Şiirleri I, S. 147
Seher Özen Karadeniz
