Yeni bir üyenin aileye katılıyor olması hiç şüphesiz en büyük sevinç kaynaklarından biridir. Aile bireyleri tatlı bir heyecanla yeni bebeğin gelişini beklerken, bu duruma pek de anlam veremeyen biri vardır: Ailenin büyük çocuğu!
Ayrıcalıklarını kaybetmek herkes için zordur. Evdeki her şeyin, tüm oyuncakların, tüm ilginin tek sahibi olarak yaşamaya alıştıktan sonra, bir anda eve gelen bir bebekle tüm bunları kaybetme tehlikesi yaşamak her çocuk için ciddi bir sınavdır. Bu sınav sırasında ebeveynlerin tutumu, çocuğun süreci nasıl yöneteceğini de belirler.
Aslında pek çok ailede yaşanan temel sorun, yeni bir bebek beklendiğinin büyük çocuktan uzun bir süre saklanmasıdır. Bu durum genelde ailenin çocuktan gelecek sorulara nasıl yanıt vereceğini bilmemesinden kaynaklanır. İzlenecek yol, gebeliği ailenin diğer üyeleri ile konuşulmaya başlandığında , çocuğa da söylemektir. Eğer doğumu sır gibi saklarsanız, diğer üyelerle yeni bebek hakkında gizlice konuşmak zorunda kalırsınız. Bu durum da büyük çocuğunuzda yeni bebeğin aslında utanılacak bir şey olduğu izlenimini uyandırabilir.
Daha önce de belirttiğimiz gibi, çocuktan gelebilecek sorular pek çok ebeveyn için yanıtlaması zor sorulardır. Annenin gebeliğini öğrenen çocuk bebeğin nereden geldiğini, nasıl anne karnına girdiğini genelde öğrenmek ister. Bu durumda çocuğun yaşına göre anlayabileceği şekilde gerçek ve doğru bilgiler vermek en doğrusudur. Bazı çocuklar görünüşte yeni duruma ilgisiz bile görünseler, başka aile üyelerine sorarak yanıt aramaya devam ederler.
Yeni bebek bekleyen ebeveynlerin genelde düştüğü bir hata da, daha doğmadan yeni kardeşini sevmesi için büyük çocuklarını zorlamaktır. Çocuklar için daha hiç görmedikleri, tanımadıkları birine karşı duygu beslemek çok zordur. Eğer büyük çocuğunuzu bu konuda çok zorlarsanız, ilerde kardeşini kıskandığı zamanlarda aşılması zor bir suçluluk hissine kapılmasına neden olabilirsiniz. İzlenecek tutum, kardeşinin olacağını ona açıklamak ama duygularını yönlendirme konusunda ısrarcı olmamaktır.
Pek çok çocuk, annesi doğum için evden ayrıldığında kendini mutsuz ve terk edilmiş hisseder. Anne uzaktayken, aklında boğuştuğu sorularla başbaşa kalır: Annem yeniden dönecek mi? Neden başka bir bebek istedi? Beni sevmeye devam edecek mi? Yeni kardeşin eve gelişi ise hiç şüphesiz insan yaşamında en derin iz bırakan olaylardan biridir. Herkes mutlulukla yeni bebeğe ilgi göstermektedir. Sevinç gösterileri hep yeni bebeğe yapılmaktadır. Bir de bunlar yetmezmiş gibi herkes büyük çocuğa kardeşi olduğu için mutlu olup olmadığını sorup durur. Eğer çocuk bu yaşanacaklara önceden alıştırılmamışsa ve bebeğin gelişini son anda öğrenmişse, yaşananların ağırlığı daha da artar.
Bu noktada ebeveynlere çok önemli bir görev düşmektedir. Bebek gelmeden önce çocuğunuza yaşanabilecek olumsuzlukları da anlatın. En azından bir süre için ona eskisi kadar zaman ayıramayacağınızı, bazen uykularının bozulacağını, evdeki düzenin eskisi gibi olmayacağını açıklayın. Özellikle yeni bebeğin bakımı için bazen ondan yardım isteyeceğinizi söylemek, çocuk için çok önemlidir.
Diğer yandan nasıl çocuk yaşanacak olumsuzluklar için duruma hazırlanıyorsa, ebeveynlerin de gerçekçi beklentiler içinde olması önemlidir. Her ailenin idealindeki resim büyük çocuğun sevgiyle yeni kardeşini bağrına basması, evdeki yeni düzeni hemen kabullenmesidir.
Ancak gerçek yaşam böyle değildir. Büyük çocuğun kardeşini kıskanabileceğini, ilgi çekmek için bebek gibi davranmaya başlayabileceğini, huysuzluk yapabileceğini kabullenmek, ebeveynler için çok önemlidir.
Bebeğin gelişini çocuktan saklamayan, ancak açıklamayı yanlış şekilde yapan aileler de, doğum sonrasında sorunlarla karşılaşırlar. Pek çok ebeveyn yeni bebeği büyük çocuğa açıklarken ‘kardeşin olsa da seni eskisi gibi sevmeye devam edeceğiz. İkinizi de eşit seveceğiz’ diyerek, kıskançlığı engellemede gereken önlemleri aldıklarını düşünürler. Ancak bu tutum tam tersi, rekabeti körükler. Çünkü farkına varmadan ebeveynler yeni doğacak bebekle büyük çocuğu karşılaştrmaktadırlar. Çocuk, kendisinin eskisi gibi sevileceğine değil, eve yeni gelecek bebeğin onun kadar çok sevileceğine odaklanır. Bundan böyle de sizin eşit sevginizi sınamak için elinden geleni yapar. Bebeğe gösterilen ilgiyle eşit derecede ilgi görmesi gerektiğini düşünür. Bunu göremediğinde ise hırçınlığı giderek artar.
Hepimizin çoğu zaman düştüğü yanılgı, yüzleşilecek olay kapıya dayanana dek anı geçiştirmektir. Yeni bebek bekleyen ailelerde de bu durum sıkça yaşanmaktadır. Gereksiz sır saklamak kadar, çocuğu yersiz beklentilere sokmak ya da ona toz pembe bir tablo çizmek de zararlıdır. İzlenecek en iyi yol, gerçekçi olup hem kendimizi hem de çocuğunuzu yeni düzenin getireceklerine hazırlamaktır. Gene de bazı durumlarda, kardeş kıskançlığı ebeveynlerin başa çıkmada zorlanacakları bir hal alır. O zaman profesyonel yardım almak yerinde olacaktır. Ebeveynlere verilecek danışmanlık ve büyük çocuğa uygulanacak ‘oyun terapisi yöntemi’ sorun çözümüne katkı sağlayacaktır.
Pınar Kopar
